FAQ

Schrijf zo snel mogelijk naar het vredegerecht uit uw kanton en leg uit waarom u op 13 oktober niet kan komen stemmen. Leg zeker alle nuttige documenten voor. De vrederechter zal dan beslissen of uw redenen geldig zijn.

Surf naar de site van de hoven en rechtbanken voor de contactgegevens van het vredegerecht in uw kanton.

In België moet u verplicht stemmen. Binnen de 8 dagen nadat de namen van de verkozenen zijn afgekondigd, stelt de procureur des Konings de lijst op van de kiezers die niet hebben gestemd en waarvan de excuses niet werden aanvaard. Kiezers die niet hebben gestemd, moeten door een eenvoudige oproeping voor de politierechter verschijnen. Die doet uitspraak zonder dat u in beroep kan gaan. Opgelet: zowel kiesgerechtigde Belgen als buitenlanders die zich hebben ingeschreven als kiezer moeten stemmen.

Als u op de dag van de verkiezingen in België op vakantie bent, moet u, door de stemplicht, toch gaan stemmen. Hiervoor wordt geen vrijstelling toegestaan.

Schrijf zo snel mogelijk naar de vrederechter van uw kanton. Leg uit waarom u niet kon gaan stemmen. Voeg in dat geval officiële documenten toe aan uw brief die aantonen waarom u niet hebt gestemd.

Als u een Belgische burger bent, hebt u geen formulier of website nodig. Als u aan de andere voorwaarden om te stemmen voldoet, wordt u automatisch opgeroepen door u gemeente.

Bent u geen Belg en voldoet u aan de voorwaarden om kiezer te zijn?

Dan moet u zich als kiezer inschrijven. Dat kan op 2 manieren. Schrijf u ofwel in via de federale inschrijvingswebsite. Of dien een inschrijvingsaanvraag in bij uw gemeente via het formulier voor EU-burgers of niet-EU-burgers. Dat formulier kan u ook afhalen bij uw gemeente.

Dat klopt. Wanneer u niet kan gaan stemmen door beroepsredenen, kan u best volmacht verlenen aan een andere kiezer.

Als u een Belgische burger bent, hebt u dat formulier niet nodig. Voldoet u aan de 4 voorwaarden om te mogen stemmen? Dan krijgt u automatisch uw oproepingsbrief in uw brievenbus.

Bent u geen Belg? En voldoet u aan de voorwaarden om te mogen stemmen? Dan moet u zich inschrijven als kiezer van uw gemeente.

U kan zich inschrijven

• op de inschrijvingswebsite door in te loggen via uw elektronische vreemdelingenkaart, via de itsme^®-applicatie of via een elektronische kaart van uw lidstaat van herkomst erkend volgens het eIDAS-reglement;
• ofwel door het juiste inschrijvingsformulier in te vullen (EU-burger of niet-EU-burger) en het via de post naar uw gemeente te versturen;
• ofwel door uw ingevulde en ondertekende formulier persoonlijk in te dienen bij de dienst Bevolking van uw gemeente. 

Dat formulier kan u ook bij uw gemeente opvragen.

Neen. Ook als u verhuist naar een andere gemeente en officieel van adres verandert, blijft u ingeschreven als kiezer voor de gemeenteraadsverkiezingen in uw nieuwe gemeente.

Uw inschrijving als kiezer wordt doorgegeven door uw oude gemeente aan uw nieuwe gemeente.

Nee, stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen verandert niets aan uw stemrecht in uw land van herkomst.

Uw erkenning als kiezer blijft geldig zolang u blijft voldoen aan de voorwaarden om te stemmen en zolang u zich niet hebt uitgeschreven als kiezer, in welke Belgische gemeente u ook verblijft. Wanneer u de erkenning om te stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen hebt gekregen, hoeft u geen nieuwe aanvraag meer in te dienen om te mogen stemmen bij latere gemeenteraadsverkiezingen.

Ja. Als u ingeschreven bent voor de verkiezingen van het Europees Parlement, blijft u in de toekomst ook kiezer bij deze verkiezingen en hoeft u niets meer te doen. Dat betekent niet dat u daardoor automatisch bent ingeschreven om deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen. Als u zich in het verleden nog niet voor de gemeenteraadsverkiezingen hebt ingeschreven, moet u zich dus wel nog inschrijven.

Het inschrijvingsformulier dient u in bij de dienst Bevolking van uw gemeente.

U hebt 2 opties als u zich niet online als kiezer inschrijft.

• U kan het juiste inschrijvingsformulier (EU-burger of niet-EU-burger) invullen en per post opsturen. De gemeente stuurt u dan een ontvangstbewijs ('een bevestiging') en een attest waarin staat of u al dan niet werd ingeschreven op de kiezerslijst.
• U kan het ook persoonlijk afgeven en de gemeente geeft dan onmiddellijk een ontvangstbewijs. De gemeente zal u nadien een attest sturen waarin staat of u al dan niet werd ingeschreven op de kiezerslijst.

U kan een kopie van uw identiteitskaart toevoegen om het werk van de gemeente te vergemakkelijken, maar dit is niet verplicht.

De verwerking van persoonsgegevens is alleen toegestaan als de verwerkingsverantwoordelijke zich baseert op één van de zes rechtsgronden die worden genoemd in artikel 6.1 van de GDPR. Voor overheidsinstanties in de uitoefening van hun functie betekent dit over het algemeen dat de verwerking noodzakelijk is voor de vervulling van een taak van algemeen belang of voor een taak in het kader van de uitoefening van het openbaar gezag  (artikel 6.1.e), of dat de verwerking noodzakelijk is om een wettelijke verplichting na te komen (artikel 6.1.c). Deze rechtsgrondslagen moeten een specifieke grondslag hebben in Europese of nationale wetgeving (artikel 6.3; zie ook overweging 41).

De verwerkingsverantwoordelijke die een dergelijke verdere verwerking overweegt, moet er eerst voor zorgen dat de aanvankelijke en verdere doeleinden verenigbaar zijn, waarbij onder andere rekening moet worden gehouden met de vraag of er een verband bestaat tussen de doeleinden waarvoor de gegevens zijn verzameld en de doeleinden van de beoogde verdere verwerking, het kader waarin de persoonsgegevens zijn verzameld, de aard van de persoonsgegevens, de mogelijke gevolgen van de voorgenomen verdere verwerking voor de betrokkenen en het bestaan van passende waarborgen (zie artikel 6.4 GDPR).

Naast de GDPR moet de verwerkingsverantwoordelijke ook rekening houden met de specifieke wetgeving die van toepassing is, zoals de wet van 19 juli 1991 betreffende de bevolkingsregisters, de identiteitskaarten, de vreemdelingenkaarten en de verblijfsdocumenten.

Het Nieuw Brussels Gemeentelijk Kieswetboek (vastgesteld bij ordonnantie van 20 juli 2023) biedt de gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geen wettelijke basis om een gepersonaliseerde brief te sturen naar niet-Belgische burgers die zich kunnen inschrijven als gemeenteraadskiezer.

Gemeenten die een dergelijke verwerking overwegen, moeten het advies inwinnen van hun functionaris voor gegevensbescherming, overeenkomstig artikel 38.1 van de GDPR, en rekening houden met de ALGEMENE ONDERRICHTINGEN BETREFFENDE HET HOUDEN VAN DE BEVOLKINGSREGISTERS, uitgegeven door de FOD Binnenlandse Zaken (zie https://www.ibz.rrn.fgov.be/fileadmin/user_upload/nl/bev/onderrichtingen/onderrichtingen-bevolking-07072023.pdf, in het bijzonder punt 125 betreffende het raadplegen en het gebruik van registers voor "interne doeleinden").

Zij moeten ook rekening houden met de vaste praktijk van de gegevensbeschermingsautoriteit om adviezen uit te brengen over de noodzaak en evenredigheid van de verwerking van persoonsgegevens, die als volgt kunnen worden samengevat: de beoogde gegevensverwerking moet het daadwerkelijk mogelijk maken om het nagestreefde legitieme doel te bereiken (criterium van doeltreffendheid), maar moet ook de minst ingrijpende maatregel vormen met betrekking tot de rechten en vrijheden van de betrokkenen (criterium van noodzakelijkheid in strikte zin). Zie bijvoorbeeld de punten 3 tot en met 6 van het advies nr. 65/2023 van 24 maart 2023 (https://www.gegevensbeschermingsautoriteit.be/publications/advies-nr.-65-2023.pdf).

In principe moeten alle oproepingsbrieven uiterlijk 15 dagen voor de verkiezingen opgestuurd worden naar de kiezers.

Hebt u geen oproepingsbrief ontvangen? Haal die dan af bij uw gemeentebestuur. Daar hebt u tijd voor tot aan het einde van de stemming.

Of bent u uw brief kwijt? Haal dan een kopie af bij uw gemeentebestuur. Daar hebt u ook tijd voor tot aan het einde van de stemming.

Een oproepingsbrief is een kartonnen brief met uw naam op, het adres en het nummer van uw stembureau en de openingsuren.

Een stembureau is de plaats waar u stemt. Stembureaus bevinden zich vaak in scholen.

U hoeft niets te doen met deze oproepingsbrief.

De kiezerslijst wordt in iedere gemeente op 1 augustus 2024 opgesteld. Als u na deze datum verhuist, moet u gaan stemmen in de gemeente waar u was ingeschreven op 31 juli 2024.

Als u verhuist naar het buitenland en u niet meer bent gedomicilieerd in België, wordt u geschrapt uit de bevolkingsregisters en bijgevolg ook van de kiezerslijst. De beslissingen tot schrapping worden tot op de dag van de verkiezingen overgemaakt aan de voorzitters van de stembureaus. U mag dus niet meer gaan stemmen.

Normaal gezien ontvangt u alle briefwisseling in de taal waarin u bent ingeschreven in de registers. Is dit niet het geval? Neem dan zo snel mogelijk contact op met de Dienst Bevolking van uw gemeente. Vraag die dienst om de taalcode in uw bevolkingsdossier naar het Nederlands aan te passen. Vraag ook om een nieuwe oproepingsbrief in het Nederlands.

Een volmacht geven is vragen aan een kiezer die u vertrouwt om in uw plaats te stemmen.

U kan een volmacht geven aan eender welke gemeenteraadskiezer. Het hoeft geen familie te zijn. De kiezer aan wie u een volmacht geeft hoeft zelfs niet in dezelfde gemeente te wonen. Wel kan één persoon niet meer dan één volmacht krijgen. Bovendien moet de volmachtkrijger stemmen in het stembureau waar u normaal moet gaan stemmen.

Normaal gezien moet u gaan stemmen. Als u in een andere gemeente werkt dan waar u moet stemmen, moet de gemeente waar u moet stemmen de reiskosten betalen. Er bestaat geen vrijstelling. Hebt u niet persoonlijk gestemd en hebt u geen volmacht gegeven? Schrijf dan zo snel mogelijk naar de vrederechter van uw kanton en leg uit waarom u niet kon gaan stemmen. Voeg ook zeker alle nuttige documenten toe. De vrederechter mag vrij beslissen wat een gewettigde onthouding is en wat niet.

Surf naar de site van de hoven en rechtbanken voor de contactgegevens van het vredegerecht in uw kanton.

Neen, wanneer u hem een volmacht hebt gegeven, kan hij vrij zijn stem uitbrengen en is zijn stem geheim.

Hebt u niet persoonlijk gestemd en hebt u geen volmacht gegeven? Schrijf dan zo snel mogelijk naar de vrederechter van uw kanton. Leg de rechter uit waarom u niet kon gaan stemmen. Aan deze brief moet u bewijs toevoegen.

Ja, dit is mogelijk. Als u door “ziekte of handicap” niet naar het stembureau kan gaan, kan u een andere kiezer een volmacht geven om in uw naam te stemmen. Een dokter bevestigt deze onmogelijkheid om naar het stembureau te gaan met een stempel op uw volmachtformulier. Uw vertrouwenspersoon hoeft enkel een kiezer te zijn om met een volmacht te mogen stemmen. Die persoon hoeft niet in dezelfde gemeente als u te wonen.

Schrijf zo snel mogelijk naar het vredegerecht uit uw kanton en leg uit waarom u op 13 oktober niet kan komen stemmen. Leg zeker alle nuttige documenten voor. De vrederechter zal dan beslissen of uw redenen geldig zijn.

Surf naar de site van de hoven en rechtbanken voor de contactgegevens van het vredegerecht in uw kanton.

De voorzitter en bijzitters ontvangen u in het stembureau. De voorzitter is de baas. De bijzitters zijn assistenten. Zij staan in voor uw identiteitskaart en uw oproepingsbrief. De voorzitter of zijn assistenten kunnen u ook helpen met stemmen.

Een stemhokje is de kleine ruimte waar u stemt.

De stembus is een bus met een gleuf bovenaan waarin u uw stembiljet steekt.

U hebt geldig gestemd. De voorkeursstem zal wel primeren waardoor de stem bovenaan de lijst als niet bestaande wordt beschouwd. Binnen dezelfde lijst mag u zoveel voorkeursstemmen uitbrengen als u wil.

Door een lijststem uit te brengen (door bovenaan de lijst op de naam van de lijst te stemmen), geeft u uw goedkeuring aan de volgorde van de lijst van die partij. De kandidaten zelf krijgen geen stem.

5 voorkeursstemmen hebben evenveel waarde voor de partij als een lijststem, maar door een voorkeursstem uit te brengen kan u de toekenning van zetels tussen de verschillende kandidaten beïnvloeden.

Neen, in België is het momenteel niet mogelijk om via de post of via internet te stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. De enige twee mogelijkheden om te gaan stemmen zijn ofwel persoonlijk stemmen of stemmen bij volmacht.

Belgische kiezers in het buitenland kunnen per post stemmen voor de Europese verkiezingen.

Nee, dat klopt niet. Na de verkiezingen worden de zetels verdeeld tussen de politieke partijen. Bij de berekening tellen enkel de bruikbare stemmen. Blanco stemmen en ongeldige stemmen tellen niet. Die gaan dus naar geen enkele lijst of kandidaat. Door blanco te stemmen geeft u aan dat u geen enkele partij of kandidaat steunt. Hoewel zo'n stem bij de berekening niet telt, hebt u door blanco te stemmen wel voldaan aan uw wettelijke plicht om te stemmen.

Dat klopt. U mag niet op verschillende lijsten stemmen. Bij elektronisch stemmen is dit trouwens niet mogelijk. U moet namelijk eerst kiezen tussen de verschillende lijsten vooraleer u een lijststem of één of meerdere voorkeursstemmen kan uitbrengen op diezelfde lijst.

Enkel de medewerkers van het stembureau, getuigen en de kiezer voor de tijd die nodig is om te stemmen hebben toegang tot het stembureau. Om het stemgeheim te bewaren, mag u dan ook niet met 2 in het stemhokje gaan om te stemmen. Er zijn wel uitzonderingen voorzien voor bepaalde categorieën van kiezers.

De Regering maakt binnen 10 dagen na de verkiezing de broncodes van de softwareprogramma’s bekend. Dat doet het zonder dat daarbij informatie wordt vermeld die de veiligheid van de aangeboden software en diensten in gevaar zou kunnen brengen.

U kan de kandidatenlijsten en de namen van de kandidaten bekijken ten vroegste donderdag 19 september 2024.

Als u vindt dat u onterecht bent

• ingeschreven;
• weggelaten;
• geschrapt van de kiezerslijst.

Of als u vindt dat uw gegevens fout zijn.

U kan bezwaar indienen bij het college van burgemeester en schepenen. Dat doet u vanaf de dag waarop de kiezerslijst wordt opgesteld tot de 12e dag voor de verkiezing. Dat betekent dus van 1 augustus 2024 tot 1 oktober 2024.

Wil u bezwaar indienen? Dat kan op 2 manieren:

• Schrijf een brief en geef die af aan u gemeente. U krijgt dan een ontvangstbewijs. Of stuur een aangetekende brief naar het college van burgemeester en schepenen;

• Bent u niet in staat om te schrijven? Zeg dan aan de gemeentesecretaris of zijn vertegenwoordiger dat u bezwaar indient. De gemeente stelt dan een proces-verbaal op. Daar krijgt u dan een kopie van.

In beide gevallen kan u bewijs toevoegen aan uw bezwaar. De gemeente voegt uw bezwaar toe aan een speciaal register. De gemeente maakt ook gratis een dossier aan.

De voorzitter en bijzitters ontvangen de kiezers in het stembureau. De voorzitter is de baas van het stembureau. Bijzitters zijn de assistenten. De voorzitter en de bijzitters hebben uw identiteitskaart en uw oproepingsbrief nodig. Zij kunnen u ook helpen stemmen.

De Brusselse regering bepaalt hoeveel de gemeenten maximaal mogen geven. Hoeveel presentiegeld u precies krijgt, hangt af van uw gemeente. Wil u weten hoeveel u precies krijgt? Vraag het na bij uw gemeente.

Stuur de brief zo snel mogelijk terug naar de voorzitter van het hoofdbureau. Doe dat sowieso binnen 48 uur. Leg hem uit waarom u niet kan helpen als bijzitter. Voeg een doktersbriefje toe als u er een hebt. 

Er staat nergens in de wetgeving wat er al dan niet aanvaard wordt als een geldige reden om niet te gaan bijzitten. Stuur wel zo snel mogelijk een brief naar de voorzitter van het hoofdbureau. Leg daarin uw probleem uit. Hij beslist dan of uw uitleg geldig is.

Helpen als bijzitter hoeft u niet als vervelend te bekijken. Integendeel. Eigenlijk krijgt u de kans om deel te nemen aan het leven van uw gemeente. Verkiezingen zijn pas democratisch als kiezers mogen stemmen op wie ze willen.

Het is ook belangrijk dat kiezers er zeker van zijn dat de verkiezingen goed verlopen. Ze moeten erover waken dat er geen onregelmatigheden gebeuren.

Bijzitters in de stembureaus zorgen dus voor een democratische stemming.

Nee. Als bijzitter helpen is een wettelijke plicht. Weigert u? Dan riskeert u een boete tot maximaal 1 000 euro.

Hebt u uw brief ontvangen? Dan hebt u 48 uur om de voorzitter uit te leggen waarom u geen bijzitter kan zijn.

Burgers als bijzitters zorgen ervoor dat de gemeenteraadsverkiezingen democratisch verlopen. Volgens de Brusselse verkiezingswetgeving mogen kiezers zich vrijwillig aanmelden als bijzitter.

Wil u vrijwillig bijzitter zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen in uw gemeente? Informeer dan uw gemeente.

Kandidaten kunnen een getuige en een plaatsvervangende getuige kiezen. Die getuigen zijn aanwezig op de vergaderingen van het hoofdbureau. Voor de stembureaus, mag de 1e kandidaat in de volgorde van de voordracht voor zijn lijst zoveel getuigen en zoveel plaatsvervangende getuigen kiezen als er stembureaus zijn. Getuigen mogen enkel observeren. Getuigen mogen hun opmerkingen laten opnemen in de processen-verbaal.

Ja, getuigen mogen kandidaat zijn.

Nee, u mag enkel observeren in het stembureau waaraan u bent toegewezen.

Hebt u een beperking? En kan u daardoor niet alleen in het stemhokje gaan? Ga dan naar de voorzitter. Vraag hem of uw persoon naar keuze u mag helpen. De voorzitter beslist dan of u hulp mag krijgen.

Normaal moet elk stemcentrum een speciaal stemhokje hebben voor kiezers met een beperking. Elke locatie heeft dus minstens 1 stembureau dat voor kiezers met beperkte mobiliteit (PBM's) toegankelijk is. Stemlocaties zijn vaak scholen of sportcentra.

Om als kandidaat deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen moet u:

• Belg zijn of burger zijn van een land van de Europese Unie;
• 18 jaar zijn op 13 oktober 2024;
• ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van uw gemeente ten laatste op de dag dat de kiezerslijsten worden opgesteld, meer bepaald op 1 augustus 2024;
• nog steeds uw burgerlijke en politieke rechten hebben.

U moet uiterlijk op de dag van het vaststellen van de kiezerslijsten, 1 augustus 2024, ingeschreven zijn in het bevolkingsregister of vreemdelingenregister van de gemeente waar u zich verkiesbaar stelt.

Om als kandidaat deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen moet u:

• Belg zijn of burger zijn van een land van de Europese Unie;
• 18 jaar zijn op 13 oktober 2024;
• ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van uw gemeente ten laatste op de dag dat de kiezerslijsten worden opgesteld, meer bepaald op 1 augustus 2024;
• nog steeds uw burgerlijke en politieke rechten hebben.

U moet uiterlijk op de dag van het vaststellen van de kiezerslijsten, 1 augustus 2024, ingeschreven zijn in het bevolkingsregister of vreemdelingenregister van de gemeente waar u zich verkiesbaar stelt.

Als burger van buiten de Europese Unie mag u geen kandidaat zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen.

Politieke partijen dragen normaal gezien de kandidaten voor. Toch kan u als kiezer ook zelf een kandidatenlijst indienen.

De Regering organiseert een loting om de gemeenschappelijke volgnummers aan te wijzen die zullen worden toegekend aan de lijsten met een beschermd letterwoord.

Het aantal te verkiezen raadsleden bepaalt het hoogste aantal mogelijke kandidaten die op een schermk verschijnen.

Dat betekent dat er op de lijst telkens afwisselend een man en een vrouw staan.

Uitgaven voor verkiezingspropaganda zijn alle uitgaven voor mondelinge, schriftelijke, auditieve en visuele boodschappen die het resultaat van een politieke partij, een lijst en hun kandidaten gunstig moeten beïnvloeden en die gecommuniceerd worden tijdens een periode van 3 maanden vóór de verkiezingen.

Onverenigbaarheid is niet hetzelfde als onverkiesbaarheid.

Onverkiesbaarheid betekent dat iemand volkomen en van rechtswege onbekwaam wordt geacht om een zetel te behalen. 

Bij onverenigbaarheid daarentegen kan u wel nog worden verkozen. De uiteindelijke installatie als raadslid of afgevaardigde kan er wel door verhinderd worden. Deze onmogelijkheid om geïnstalleerd te worden voor het mandaat waarvoor men verkozen werd, is relatief. Als op het ogenblik van de installatie de oorzaak van de onverenigbaarheid wegvalt, zal u wel tot de beëdiging toegelaten worden.

De akte tot aanvraag van de bescherming van het letterwoord wordt de 40e dag vóór de verkiezing, tussen 10 en 12 uur, aan de Regering of haar gemachtigde overhandigd door een parlementslid-ondertekenaar.

De Brusselse regering benoemt de burgemeester. De voordrachtsakte van de burgemeester moet een dubbele meerderheid van handtekeningen krijgen: ze moet gesteund worden door de meerderheid van de verkozenen van de gemeenteraad en door de meerderheid van de verkozenen van dezelfde lijst als de voorgedragen kandidaat-burgemeester.

Neen. Dat klopt niet.

Wanneer na de verkiezingen de zetels worden verdeeld tussen de politieke partijen, houdt men bij de berekening enkel rekening met bruikbare stemmen. Blanco stemmen en ongeldige stemmen worden niet meegeteld en komen niemand ten goede. Het is dan ook verkeerd te denken dat deze de meerderheid ten goede komen. Door blanco te stemmen toont u dat geen enkele partij of kandidaat uw voorkeur wegdraagt.

Hoewel een dergelijke stem bij de berekening niet wordt meegeteld, hebt u door blanco te stemmen wel voldaan aan uw wettelijke plicht om te stemmen.

Nee, enkel politieke kandidaten mogen bezwaar indienen om de geldigheid van de gemeenteraadsverkiezingen in vraag te stellen.

Een democratie is een politiek systeem waarin burgers deelnemen aan de beslissingen. De burgers kiezen hun vertegenwoordigers voor de verschillende overheden.