Reglementering campagne

Bent u kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen? Dan moet u rekening houden met bepaalde maatregelen wanneer u campagne voert. Zo is er de sperperiode, die ingaat op zaterdag 13 juli 2024 en eindigt op zondag 13 oktober 2024. Ongeveer 3 maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen zijn er ook extra regels voor overheidscommunicatie. Het gaat dan voornamelijk over de mededelingen en de imagobevordering van plaatselijke overheden. Lokale uitvoerende mandatarissen moeten vanaf 10 juli 2024 tot en met 13 oktober 2024 aan die regels voldoen. Lees aandachtig de tabel waarin de 2 soorten wetgeving worden vergeleken die van toepassing zijn op communicatie in verkiezingstijd.

Verkiezingsuitgaven

Politieke partijen en kandidaten mogen niet zomaar onbeperkt geld uitgeven aan hun verkiezingscampagne. Uitgaven voor verkiezingspropaganda zijn alle uitgaven voor mondelinge, schriftelijke, auditieve en visuele boodschappen die het resultaat van een politieke partij, een lijst en hun kandidaten gunstig moeten beïnvloeden en die gecommuniceerd worden tijdens een periode van 3 maanden vóór de verkiezingen. De sperperiode begint op zondag 14 juli 2024 en eindigt op 13 oktober 2024, de dag van de verkiezingen. De Brusselse Regering stelt de maximumbedragen vast van de uitgaven per lijst en per kandidaat in functie van het aantal kiezers in elke gemeente. Deze beperking van uitgaven heeft als doel om de eventuele ongelijkheid op financieel vlak tussen de partijen en de kandidaten te verminderen.

Schatting definitieve maximumbedragen voor lijsten en kandidaten

Het aantal kiezers die deelnemen aan de stemming in elke gemeente bepaalt het maximumbedrag van de verkiezingsuitgaven die de lijsten en de kandidaten in verband met hun verkiezingscampagne kunnen aangaan. Artikel 5 van de wet van 7 juli 1994 betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezing van de provincieraden en de gemeenteraden, de districtsraden en voor de rechtstreekse verkiezing van de raden voor maatschappelijk welzijn bepaalt dat de maximumbedragen uiterlijk veertig dagen vóór de dag van de verkiezingen worden meegedeeld. Het zijn niet de definitieve bedragen. De definitieve bedragen zullen beschikbaar zijn op 20 augustus wanneer de definitieve kiezerslijst verzonden zal worden.

Volgens de wet van 7 juli 1994 betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezing van de provincieraden en de gemeenteraden, de districtsraden en voor de rechtstreekse verkiezing van de raden voor maatschappelijk welzijn, zijn verkiezingsuitgaven beperkt op 3 niveaus:

1. per politieke partij die een gewestelijk lijstnummer en een beschermde lijstnaam heeft verkregen;
2. per lijst;
3. per kandidaat.

Aangifte van uitgaven

Iedere kandidaat verbindt zich ertoe om de uitgaven ten gevolge van hun campagne aan te geven. De kandidaat die lijstaanvoerder is, verbindt er zich eveneens toe de uitgaven voor de verkiezingspropaganda van zijn lijst aan te geven. En tenslotte moet ook een politieke partij die een gewestelijk lijstnummer wil verkrijgen, er zich toe verbinden de verkiezingsuitgaven voor deze lijst aan te geven. Daarnaast moet op alle niveaus de herkomst van de geldmiddelen gekend zijn. Meer nog, de giften van de natuurlijke personen hoger dan 125 euro kunnen niet aanvaard worden zonder de identiteit van de schenker te registreren.

Al deze verklaringen dienen binnen 30 dagen na de verkiezingen te worden neergelegd op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg. De verklaringen zijn inkijkbaar voor elke kiezer tussen de 31e en 45e dag na deze van de verkiezing. De voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg maakt, na analyse, een verslag op van de uitgaven van de politieke partijen (dus niet van de lijsten of van de kandidaten) dat tussen de 60e en 75e dag na de verkiezingen op de griffie van de rechtbank kan ingekeken worden door de kiezer. Nadat deze termijn is verstreken, stuurt hij de verklaringen, het verslag en de eventuele opmerkingen van de kandidaten naar het Controlecollege, georganiseerd door het Brussels Parlement. Het Controlecollege doet binnen de 90 dagen, na ontvangst van alle verslagen, uitspraak over de juistheid en de volledigheid van elk verslag.

Zelfs zonder bezwaar controleert het Controlecollege de uitgavenstaten van elke politieke partij voor de periode van de verkiezingscampagne. Het Controlecollege is samengesteld uit 11 effectieve leden en 11 plaatsvervangende leden waarvan er minstens 3 tot de kleinste taalgroep behoren. De leden van het College zijn aangeduid door de Raad in zijn eigen midden, ze behoren tot een erkende politieke fractie. De voorzitter van de raad en de eerste vice-voorzitter zijn leden met volle bevoegdheid en verzekeren respectievelijk het voorzitterschap en vicevoorzitterschap.

Ingediende klachten

De bezwaren ingediend tegen een kandidaat wegens het niet respecteren van de betreffende wetgeving, valt onder de bevoegdheid van het Rechtscollege, dat sancties kan opleggen aan de kandidaat.

Het Rechtscollege is samengesteld uit 9 leden aangesteld door het Brussels parlement, op voorstel van de Regering; minstens 3 leden behoren tot de taalgroep met het minste leden. Wat verkiezingsuitgaven door lijsten en kandidaten betreft, is het bevoegd om de klachten te ontvangen en erover te beslissen.

Klachten over verkiezingsuitgaven van lijsten en kandidaten, gesteund op de schending van de wet van 7 juli 1994 betreffende de beperking en controle op de verkiezingsuitgaven, naar aanleiding van de verkiezingen van de gemeenteraden en OCMW-raden worden ingediend bij het Rechtscollege binnen de 45 dagen na de dag van de verkiezingen. Het Rechtscollege neemt binnen de 90 dagen na indiening van het bezwaar een beslissing.

Verboden soorten propaganda

Tijdens deze periode zijn de volgende soorten propaganda strikt verboden:

• gadgets verkopen of verspreiden;
• commerciële telefooncampagnes voeren;
• reclamespots uitzenden in de media of bioscopen;
• commerciële reclameborden of affiches gebruiken;
• niet-commerciële reclameborden of affiches groter dan 4 m² gebruiken.

Controle van de mededelingen en de imagobevordering van de plaatselijke overheden tijdens de verkiezingsperiode

De ordonnantie van 12 juli 2012 betreffende de controle van de mededelingen en de imagobevordering van de plaatselijke overheden tijdens de verkiezingsperiode, gewijzigd bij ordonnantie van 23 juli 2012, omkadert de mededelingen van de leden van het college van burgemeester en schepenen tussen de 95e dag voor de verkiezingen en de dag van de verkiezingen (de pre-electorale periode).

Op elk moment, ook deze buiten deze pre-electorale periode, wil de ethiek dat publieke middelen niet gebruikt worden door de leden van de plaatselijke overheid om hun persoonlijk imago of dat van hun partij te bevorderen.

De ordonnantie wil een strikte gelijkheid garanderen onder de kandidaten bij de gemeenteraadsverkiezingen die een directe of indirecte toegang hebben tot communicatiemiddelen gefinancierd met publieke middelen (bijvoorbeeld een gemeentelijk informatieblad), en de andere kandidaten die deze bevoorrechte toegang niet hebben.

Het gaat daarbij meer bepaald om mededelingen, informatiecampagnes of evenementen van de burgemeester, de schepenen of de voorzitter van de OCMW-raad die (vier cumulatieve voorwaarden):

• niet verplicht zijn op grond van een wettelijke of reglementaire bepaling;
• rechtstreeks of onrechtstreeks met publieke middelen gefinancierd worden;
• opgestart worden tussen de 95ste dag vóór alle verkiezingen (met uitzondering van vervroegde federale verkiezingen) en de dag van de stemming;
• hun persoonlijk imago of dat van hun politieke partij moeten bevorderen.

Het Controlecollege dat toezicht houdt op de verkiezingsuitgaven en de regeringsmededelingen werd er eveneens mee belast toezicht te houden op de mededelingen en de imagobevordering van de plaatselijke overheden.

Het Controlecollege kan optreden uit eigen beweging, op vraag van een derde van zijn leden of na klacht van een gemeentemandataris of politieke partij.

Wetgeving

• 7 juli 1994 — Wet betreffende de beperking en de controle van de verkiezingsuitgaven voor de verkiezing van de provincieraden en de gemeenteraden, de districtsraden en voor de rechtstreekse verkiezing van de raden voor maatschappelijk welzijn (artikel 5)
• 12 juli 2012 — Ordonnantie betreffende de controle van de mededelingen en de imagobevordering van de plaatselijke overheden tijdens de verkiezingsperiode