Toekenning van de zetels

De Grondwet bepaalt dat de verkiezingen in België verlopen volgens het stelsel van evenredige vertegenwoordiging. Hoe meer stemmen een lijst krijgt, hoe meer zetels ze krijgen in de gemeenteraad.

Stemcijfer bepalen

Om de zetels te verdelen onder de lijsten bepaalt het hoofdbureau voor elke lijst eerst het stemcijfer. Dat doet het bureau door alle geldige stembiljetten voor een bepaalde lijst op te tellen.

Als voorbeeld vindt u hieronder het totaal aantal geldige stemmen per lijst.

De verdeling van de zetels onder de lijsten

Het hoofdbureau deelt het stemcijfer van iedere lijst achtereenvolgens door 1; 1,5; 2; 2,5; 3,… enzovoort. Dit is het IMPERIALI-systeem. Het hoofdbureau rangschikt de quotiënten in de volgorde van hun belangrijkheid, totdat er voor alle lijsten samen zoveel quotiënten worden bereikt als er leden te kiezen zijn.

Om de zetels te verdelen, worden de resultaten van de delingen over alle lijsten heen gerangschikt. Er wordt 1 zetel toegekend in de volgorde van de resultaten totdat er geen zetels meer toe te kennen zijn.

Voorbeeld

Het gaat om een kleine gemeente waar 13 zetels te verdelen zijn door 2000 kiezers.

Deel het aantal stemmen per partijlijst door 1; 1,5; 2; 2,5; 3,…

In onderstaande tabel zijn de 13 hoogste resultaten aangeduid (vet gemarkeerd). Elk van deze quotiënten levert een zetel op.

Verdeling

Rangschikking

De rangschikking van de resultaten van de deling geeft 940 / 1 = 940. Die wordt gevolgd in de rangschikking door 626,7; 480; 470; 376; 320; 313,3; 310; 270; 268,6; 240; 235 en 208,9.

In het voorbeeld hierboven heeft

• partij A 3 verkozenen (480, 320 en 240);
• partij B 1 verkozene (310);
• partij C 8 verkozenen (940; 626,7; 470; 376; 313,3; 268,6; 235 en 208,9);
• partij D 1 verkozene (270).

Aanwijzing van de verkozenen

In het Belgische kiessysteem kunnen kiezers, als ze willen, een voorkeurstem uitbrengen voor een of meerdere kandidaten van eenzelfde lijst. Zo beïnvloeden ze hoe de zetels tussen de verschillende kandidaten worden toegekend.

Willen kiezers geen voorkeurstem uitbrengen? Dan kunnen ze voor de lijst stemmen. Dat doen ze door een lijststem uit te brengen in het vakje dat bovenaan de lijst staat.

Het totaal aantal lijststemmen wordt door twee gedeeld. Daarna gaan die stemmen naar de eerste kandidaten van de lijst in functie van de volgorde waarin ze opkomen. Deze stemmen worden eerst toegevoegd aan de voorkeurstemmen verkregen door de eerste kandidaat totdat die kandidaat het verkiesbaarheidscijfer heeft bereikt.

Voorbeeld berekening van het verkiesbaarheidscijfer en aanwijzing verkozenen

De lijst die als voorbeeld dient is een onvolledige lijst die slechts 7 kandidaten heeft in plaats van de 13 toegelaten kandidaten.

We gaan terug naar het voorbeeld van hierboven.

• Het aantal zetels toegekend aan de lijst is: 3
• Het aantal lijststemmen is: 50

➡️ Het electorale cijfer van deze lijst is dan: 480

Het speciale verkiesbaarheidscijfer voor elke lijst wordt berekend door het totaal aantal bruikbare stemmen te delen door het aantal zetels dat aan de lijst is toegekend, plus 1 eenheid. Dus in dit geval: (480*3) / (3+1) = 360.

Berekening van het aantal gunstige stemmen dat moet worden toegekend in devolutieve volgorde

Dit aantal gunstige stemmen komt overeen met het aantal lijststemmen vermenigvuldigd met het aantal verdeelde zetels. Het resultaat van deze berekening wordt vervolgens door twee gedeeld: (50*3)/2 = 75.

De resterende 75 stemmen worden vervolgens verdeeld onder de kandidaten, volgens de volgorde van de voordracht. Deze verdeling gebeurt door bij het aantal voorkeurstemmen dat elke kandidaat heeft ontvangen, het aantal stemmen toe te voegen dat nodig is om het verkiesbaarheidscijfer te bereiken.

Legende

I = Aantal stembiljetten toegewezen aan de kandidaten via devolutie, voor zover het nodig is om het verkiesbaarheidscijfer te bereiken.
II = Totaal aantal stemmen behaald door de kandidaten na devolutie.
III = Totaal aantal resterende stembiljetten te verdelen via devolutie.

De kandidaat A is dus verkozen.